بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، ثم السلام و الصلاة علی سیدنا و نبینا حبیب اله العالمین ابوالقاسم المصطفی محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین سیّمابقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه.
قال الله تبارک و تعالی فی کتابهالکریم « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
(آل عمران:200)
اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِیِّكَ الحُجَةِ بنِ الحَسَن صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی كُلِّ سَاعَةٍ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلًا وَ عَیْناًحَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَوِیلا"
آغاز سال با رمز یا زهرا سلام الله علیها
به همه شما عزیزان خیر مقدم می گویم که ما را در آغاز فعالیتهای سال92 به دیدار خودتان مفتخر کردید. سال جدید را به همه عزیزان تبریک عرض میکنیم. ان شاءالله که در سایه عنایات الهی و رمز یا زهرا (س) و توجه و توسل به آن حضرت و ذیل عنایات آن بزرگوار در همه زمینهها سال پربرکتی برای شما خواهد بود. آرزو میکنیم سال جدید به لطف الهی برای فرد فرد شما عزیزان و خانوادههایگرامیتان، اعضای انجمنهای اسلامی و همه دوستانی که در این مجموعه تلاش میکنند و برای همه کسانی که در سراسر کشور بلکه در سراسر جهان، پیگیر آرمانهای الهی هستند و دل در گرو اهل بیت عصمت و طهارت دارند، سالی پر از خیر و برکت و عافیت باشد.
همانگونه که درگزارش جناب آقای علامتی، دبیرکل محترم مطرح شد، فعالیتها و تلاشهای خوبی که بحمدالله طی همین ماهها و باتوجه به شرایط خاص اتحادیه و کشور انجام شده است که در آن نکتههای خوب و امیدبخش و برجستهای وجود دارد. همیشه هم در کنار این موفقیتها، فهرستی از کم و کاستیها را داریم که توجه به آن نیز لازم است.
آیههای گذشته فراموش نشود
ما این جلسات ابتدایی سال را به آیة سال میپردازیم تا متبرک کنیم مجمع و ذهنهایمان را به آیهای از قرآن کریم و آن آیه را به عنوان آیة سال معرفی میکنیم تا ان شاءالله در طول سال، مورد توجه، تلاوت، تأمل، تدبر و عمل جمعی ما قرار بگیرد.
آیهای در سال گذشته انتخاب و مطرح شد و به یکی از نکات بسیار مهم و کلیدی در میل به حیات طیبه اسلامی و ایمانی اشاره داشت و آن هم «قول سدید» بود. بحمدالله در اقصی نقاط کشور دیدم، هر جایی که ما توفیق داشتیم به آنجا سفر کنیم، از همان روزهای اول سال، در جلسات و قرارگاهها و انجمنها این آیه کریمه مطرح است. بچههای انجمن، آیه را پیش چشمشان گذاشتند و برجسته کردند. نوشتند و با آن انس گرفتند و دربارهاش صحبت کردند. بحمدالله خیلی باعث خوشحالی بود. کارهایی هم به صورت جمعی ـ اگر چه با تأخیر ـ انجام شد ولی آن هم کار مشکور و اقدام شایستهای بود. امیدواریم دوستان در سال جدید و در زمان مناسب برای این بخش اقدام بکنند تا آن توجه و تدبر جمعی، به لطف خدای متعال آسانتر و روانتر و هماهنگتر انجام شود.
آیة سال قبل، همچنان مثل آیات قبل در دستور کار ماست. یکی از کارهایی که دوستان باید انجام دهند این است که در هر مرحله که ما وارد سال بعد میشویم آیات قبل را هم به صورت یادآوری و فشرده و با همان تاکیدها داشته باشند. حتی اگر مطلب جدیدی تهیه میشود آیات قبل هم یادآوری شود. مخصوصاً آیه سال قبل که خیلی اهمیت دارد. هر قدر دربارهاش بگوییم و فکر، تأمل، برنامهریزی و اقدام کنیم، کم است. مناسب است، دوستانمرکز قم و دفتر مرکزی، منشوری ذیل آن آیه کریمه به صورت عملی برای انجمنها و اتحادیههای کشور فراهم کنند. یعنی این «قول سدید» و الزاماتش را، ملاحظات و آسیبهایش را تهیه کنند و در اختیار همه دوستان قرار دهند که ما از آن ظرفیت فوق العاده فاصله نگیریم و کم بهره نشویم.
آیة امسال، آیة سبک زندگی اسلامی
و اما امسال آیهای که انتخاب شده، آیه 200 سوره مبارکه آل عمران است. من قبلاً به مناسبتهایی در بعضی از جلسات این آیه را مطرح کردم، چون یکی از مهمترین آیات تشکیلاتی قرآن کریم، همین آیه کریمه و نورانی است. منتهی به عنوان آیه سال که مورد توجه جمعی ما قرار بگیرد، مطرح نشده بود. با توجه به اهمیت فوقالعاده این آیه کریمه، نسبتش با تشکیلات، نسبتش با شعار سال ـ که از طرف رهبر عزیز و عالیقدر ما مطرح شده و ان شاءالله به آن نیز خواهم رسید ـ و تناسبی که با شرایط ما دارد، این آیه نورانی انتخاب شده است.
این آیه از جامعترین آیات قرآن کریم است. آیه پایانی سوره آل عمران است و به منزله جمعبندی مطالب این سوره و تضمین آن است. در خیلی از سورههای قرآن، آیات پایانی به منزلةجمعبندی تلقی میشود. این از آن موارد است. البته در برخی سورهها در چند آیه جمع بندی شده است، ولی اینجا در یک آیه.
سوره مبارکه آل عمران خطوط اصلی ساخت انسان، جامعه و تمدن تراز اسلام را مطرح میکند و نقشه راهش را در اختیار مؤمنان قرار میدهد که در جای خود لازم است به آن توجه شود. سوره مبارکه آل عمران در بحث جامعهپردازی و تمدنسازی و توجه به جوانب گوناگون این مسأله، دارای جایگاه فوقالعادهای است. در بحث سیر و سلوک خداوند متعال و منازلی که انسان مؤمن باید در سفر الی الحق طی کند نیز این سوره مبارکه حاوی مضامینی بسیار رفیع و عالی است. این آیه کریمه در کمال اختصار و معجزهآسا ذیل این سوره مبارکه، عناصر اصلی تحقق و نیز حفاظت و تعالی فرد و جامعه مؤمنان و زیست مؤمنانه را مطرح و ضمانت میکند.
در این آیة کریمه ذیل خطاب به جامعه و آحاد مؤمنین چهار محور اصلی مطرح شده است. عنوان یا «أیهاالذینآمنوا» ـ چون آیات قبلی هم از همین ترتیب انتخاب شده بود ـ یک عنوان کاملاً تکریمی، آمیخته با احترام و تجلیل از مؤمنین است. شما تصور کنید که خداوند تبارک و تعالی با چه تعبیر احترامآمیزی با مؤمنین سخن گفته است.
اگر ما بخواهیم مبانی، فرآیندها، افقها و نقش «سبک زندگی اسلامی» را ترسیم کنیم، کافی است آیاتی که با «یا ایها الذینآمنوا» شروع شده را در کنار هم قرار دهیم. این آیه از جمله همان آیات است. البته آیاتی که با «یا ایها الذینآمنوا» شروع میشود گاهی ناظر به مسائل خاصی است و یک بخشهایی از زندگی مؤمنانه است؛ ولی این آیه ناظر به کل حیات مؤمنانه است. این آیه اصول اصلی و کلیدی در دستیابی به زندگی مؤمنانه را با جامعیتی مطرح میکند و آن عبارت است از «ضمانت تحقق و حفاظت و رشد». یعنی همه آیات دیگر که مربوط به حیات مؤمنانه است ذیل این آیه کریمه قرار میگیرند. این اهمیت آیه امسال است.
چون این کریمه توجه خاصی به زندگی اجتماعی دارد بنابراین در حرکتهای جمعی و شبکهای، تحزب و سازماندهیهای عمومی اجتماعی ـ از قبیل آن چه که ماموریت اتحادیه ما است ـ به عنوان مشاور نقش فوق العادهای دارد. همه مجموعههایی که میخواهندحرکتهای جمعی ذیل پرچم اسلام و ولی الهی داشته باشند، این آیه کریمه جزو آیات اصلی حرکت جمعی آنها محسوب میشود.
مطالبی که در این آیه مطرح شده چهار محور است. محور اول «اصبروا»، محور دوم «صابروا»، محور سوم «رابطوا»، محور چهارم «واتقوا الله». نتیجه هم «لعلکمتفلحون»؛ فلاح و خوشبختی و سعادتی است که از این رهگذر نصیب فرد و جامعه ایمانی میشود.
دو محور اساسی آیه بر پایة «صبر جمعی»
اول «اصبروا» مسأله صبر است و دوم هم «صابروا» همان مسأله صبر مطرح میشود. معلوم میشود که دستیابی به حیات مؤمنانه چه فردی و چه جمعی در یک شرایط هموار فراهم نیست. از نقطه آغاز در محیط چالش است و در یک جاده پر فراز و نشیب قرار میگیرد. با پیچهای تند و لغزشگاههایفوقالعاده خطرناک. هم فراز و نشیب دارد. راه کمال در این عالم اینگونه طراحی شده است. به تعبیری زیبا «صراط» است و پیرامونش «سُبُل» و در برابرش موانع فراوان است. البته در کنار این لغزشگاهها، پیچها و درههای عمیق، علائم، نشانهها، نگهدارندهها و کمکها هم برای انسان مؤمن فراوان است.
نتیجه این میشود که کسی موفق به فراهمآوردن این زندگی پاک ایمانی میشود و میتواند خود را در یک چنین مسیری حفاظت کند که اهل صبر باشد، و الّا «ناز پرودهتنعم نبرد راه به دوست/ عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد.» واین چنین است که کلیدواژه صبر جزو مهمترینواژههای اخلاق، تربیت و معارف اسلامی است.
در روایتی است که نسبت صبر را با ایمان مطرح کردند. امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند «الرأسمنالجسد»نسبت صبر با دین، نسب سر با بدن است، تا خیال همه راحت باشد که اگر کسی اهل صبر نباشد، نصیبی از ایمان در مراحل عالی نخواهد داشت؛ حتی در مراحل میانی هم نخواهد داشت. شاید در مراحل ابتدایی اندکی بهرهمند شود که آن اندک هم در معرض از دست رفتن است.
در یک روایت زیبای دیگری هم هست که انسان مؤمن وقتی عازم سرای آخرت میشود در لحظات ورودی برزخ، صورتهایی در اطراف او، در سمت راست و چپ و بالای سر و پایین پایش قرار میگیرند. وقتی که هیچکدام از اینها از عهده برنمیآیند، آنجا صبر است که نجاتبخش انسان مؤمن است. این روایت تمثیل بسیار زیبایی است از این که چقدر این عنصر، عنصر کلیدی است.
لذا وقتی این آیه کریمه بخواهد آن عنصر کلیدی را برای ضمانت حرکت ایمانی فرد مؤمن مطرح بکند، میگویداصبروا. یا ایها الذینآمنوا! ایمان میخواهید؟ دین میخواهید؟ اصبروا ! راه دیگری ندارد. تا گفتید آمنّا، بلافاصله درگیریها شروع میشود. نقطه آغاز درگیری هم نفس امّاره است و یک میدان بسیار خطیر و پیچیده که تا آخرین نفسهای زندگی و عمر شما، پیش روی شما گشوده است. أعدیعدوکنفسکالتی بین جنبیک. برای اینکه شما به حیات مؤمنانه دست پیدا بکنید، باید روی خودتان پا بگذارید. روایت خیلی جذابی دارد که میگوید راه رسیدن به حضرت حق پا گذاشتن روی خواستههای نفسانی است. اینجا مخالفت کنید آنجا هم موفق به اطاعت میشوید. اطاعت از حق مربوط به مخالفت با نفس است. این مخالفت البته مخالفت تعریف شدة شرعی است. ولی طبعش مخالفت با نفس است. یعنی مقابله، مهار کردن و او را به راه آوردن که به هیچ چیزی هم قانع نیست! در این مناجات حضرت سید الساجدین (ع) به درگاه خدای متعال از این نفس شکایت میبرد: اِلـهياِلَيْكَاَشْكُونَفْساًبِالسُّوءِاَمّارَةً، وَاِلَىالْخَطيئَةِمُبادِرَةً .
مفسران و محققان، مخصوصاً آنهایی که اهل دقت و توجه به تفسیر اهل بیت ـ سلام الله علیهم اجمعین ـ از آیات هستند، این آیه کریمه را همین گونه ترجمه میکنند، که اصبروا یعنی صبر در طاعت، صبر در معصیت و صبر در مصیبت. در هر سه محور باید بتواند صبر کند تا موفق بشود و پیش برود، لذا تا گفتید «ربنا الله»، پیوستش برای رسیدن استقامت میخواهد. «والذینقالواربنااللهثماستقاموا»؛ این «استقاموا» یعنی همین صبر که در این آیه کریمه مطرح شده است.
در بخش دوم آیه، همین صبر در یک قالب دیگری که همان قالب اجتماعی است ریخته میشود. صابروا در قالب «مصابره» است. قالب مصابره دو نکته جالب دارد. نکته اول این است که شما وقتی وارد جامعهپردازی و تمدنسازی اسلامی میشوید و میخواهید طبق نظر پروردگار متعال نقشه ساخت جامعه الهی و ایمانی را پیگیری کنید، چالشها شروع میشود. آنجا نفس اماره بود، اینجا طاغوت است که اجازه نفسکشیدن و حرکت به شما را نمیدهد و در برابر شما تمامقدمیایستد. تمام ساز و برگ و امکاناتش را هم به میدان میآورد که شما باید متناسب با فشار آنها توان و مقاومت خودتان را افزایش دهید. مثلاً به شما در بخش اقتصاد هجمهمیکنند، شما باید بخش اقتصادتان را مقاومتی تعریف بکنید تا بتوانید مقابله کنید یا در بخش سیاست، فرهنگ و اجتماع. بعد هم باید ببینید که نقاط اصلی درگیری در هر زمان کجاست؟
نکته دوم «مصابره» تبادل صبر بین مؤمنین است. یعنی اینها که در یک صف قرار میگیرند، وقتی میتوانند موفق بشوند که تبادل صبر بکنند. یک تعبیر زیبایی در سوره مبارکه والعصر است که میگوید «وتواصوابالصبر»؛ این تواصی به صبر یعنی پشت هم را داشتن و هوای هم را داشتن و به صورت گروهی و جمعی صبر کردن. این میشودمصابره.
مرحوم علامه طباطبایی ـ اعلی الله مقامهالشریف ـ ذیل همین آیه کریمه به مناسب اینکه مسأله اجتماع در این جا به آن اهمیت فوق العاده داده شده است بحث بسیار مفصل و مبسوطی را راجع به جامعه از نظر اسلام مطرح میکند.
محور سوم آیه: ارتباط جمعی با ولی امر
و اما درباره «رابطوا». مراجعه به تفسیر اهل بیت (ع) این ظرفیت را برای ما آشکار میکند، میبینید که اولیای خدا وجوه مختلفی را مطرح کردهاند. مثلاً امام صادق (ع) در چند نوبت که راجع به این آیه مخصوصاً معنای «مرابطه» از ایشان پرسیدند، معانی متعددی را مطرح کردهاند که این همان ظرفیتهای فوق العاده واژههای قرآن کریم است. «رابطوا» در حقیقت به معنای «اقدام هماهنگ، پیوسته و متصل تحت فرمان امام حق» است. سایر معانی در این جمله قرار میگیرد. در آن تعابیر «رابطوا» خط تماس جامعه مؤمنان را به صورت یکپارچه با امام و ولی و مقتدا مطرح میکند. امکان ندارد که چیزی تحت عنوان جامعه اسلامی بدون ارتباط و هماهنگی و اتصال با امام (ع) تحقق پیدا بکند. این بخش کلیدی و عمود خیمه است. در عین حال شبکه اجتماعی، اتفاق، اتحاد، هماهنگی، سازماندهی داشتن، مهندسی اجتماعی داشتن از این واژه استفاده میشود. اگر من بخواهم این آیه کریمه را با قرآن کریم برای شما توضیح بدهم، این آیه را میخوانم، که «واعتصموابحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا». لذا در روایات دارد که «رابطوا علی الائمة»؛ با امام حق باید ارتباط داشته باشید. این ارتباط، ارتباط اجتماعی و شبکهای هم هست. یعنی به صورت جمعی ارتباط داشته باشید با امام علیه السلام، و این میشود امت و جامعه ایمانی. سازماندهی تشکیلاتی داشتن و کلمه مقتدا نیز در همین جا مطرح میشود.
این منافاتی هم ندارد با آن چیزی که بعنوانمرابطه در فقه اسلامی میدانیم، یعنی مرزبانی. بلکه اتفاقاًمرزبانی وقتی در حرکت جمعی معنا پیدا میکند که شما دارای وحدت اجتماعی و سازماندهی اجتماعی ایمانی باشید. یعنی وقتی امام و امت و در برابر آن مکر و نقشه دشمن هست در اینجاست که به شما میگویند: بیدار باشید و مرزبانی کنید. والّا اگر حیات اجتماعی وجود نداشته باشد، مرزبانی معنا ندارد؟ وقتی شما جغرافیای ایمانی تعریف شده داشته باشید، مرزی دارید که آن مرز نگاهداری میخواهد. بعضی از روایات به زیبایی عصر ما را هم مد نظر قرار دادهاند. یکی آن روایاتی است که «رابطوا» را با امام منتظر مرتبط میکند ، در یک حدیث است و «رابطواامامکمالمنتظر»؛ با حضرت بقیة الله الاعظم (عج)، امام منتظر، باید ارتباط داشته باشید. چون احادیث مثل آیات قرآنی «یفسربعضهاببعض» هستند در یک حدیث دیگر به شما میگوید: مرابطون، علمای امت هستند. یعنی اگر خواستید خط تماستان را با امام منتظر حفظ کنید باید از همان طریقی که تعریف شده است اقدام کنید که ولایت فقیه و مرجعیت است.
محور چهارم آیه: تقوای الهی جداکنندةجبهة حق از جبهة باطل
پس از طرح این سه محور حال قرآن میفرماید که «واتقوالله»، یا ایها الذینآمنوااصبرواوصابرواورابطوا و اتقوالله. این کلمه «واتقوالله» باز تضمین کننده آن سهگانه قبلی است. یعنی اصبرواواتقوالله، صابرواواتقوالله، رابطواواتقوالله. در تمام این اقدامات، جهتگیری و انگیزه الهی حرف اول را میزند. چون شما میدانید که صبر، مصابره و مرابطه حتی برای آن کسانی که اهل تقوا نیستند، موفقیتآفرین است! در جبهه دشمن و کفر هم همین اتفاق میافتد. کفر هم اگر بخواهد در برابر ایمان به موفقیتی نائل بشود، آن هم باید صبر و مصابره و مرابطه کند. باید سازماندهی و وحدت فرماندهی و تحت امر بودن و هماهنگی با علمدار و همه اینهاسرجایش باشد. آن چیزی که حرکت مؤمنان را ممتاز میکند همین تقوا است. البته در صدر است. یا ایها الذینآمنوا، مسأله ایمان است. اینجا هم با تقواست: واتقواالله. وقتی از مرز تقوا خارج شد، میشود طاغوت و از یاران جبهه مقابل؛حتی اگر بر حسب چهره و قیافه و ظاهر در خط مؤمنان تلقی بشود! وقتی نفْس جنبید دیگر کار خراب میشود.
آن کسانی که خودشان را مرتبط به رهبری میکنند ولی به جای یاریرسانی به رهبری، رهبری را خرج اهداف شخصی و جناحیشانمیکنند، اینها از خط تقوا خارج شده اند. اینجاست که واتقواالله. در مرابطهاتقواالله، در مصابرهاتقواالله. اینجا تعبیرهای لطیفیست. یعنی مثلاً اتقواالله در مصابره چیست؟ چه آسیبهایی در مصابره داریم؟ در اصبروا چه آسیبهایی داریم؟ تقوا چگونه آن را برطرف میکند. در رابطوا هم همچنین. پس این هم میشود تضمین عمل. باید صبرتان خدایی باشد. «واصبر و ما صبرک الا بالله.»
رستگاریتان در دست شماست!
در پایان آیه هم میفرماید: لعلکمتفلحون. یک بحث مفصلی هم راجع به «لعَلّ» است که اینجا چرا «تردید» مطرح شده است؟! فلاح، شکوفایی، به مقصد رسیدن، به هدف رسیدن با «لعَلّ» چگونه جور در میآید؟ میگویند که این «لعَلّ» از جانب شماست نه از جانب حضرت حق. میگویند خدا که تردید ندارد. نقشه را به شما داده و میگوید که این نقشه به مقصد میرساند. «لعَلّکم» حکایت از آن شروط آشکار و پنهانی است که اینجا وجود دارد و شما باید آنها را فراهم کنید تا به هدف برسید. یعنی اگر این شروط راکه در متن مطرح شد فراهم کردید، به فلاح میرسید. و اگر شما به وظیفه خودتان به درستی عمل نکنید، توقع نداشته باشید که بنشینید و به هدف برسید!
امیدواریم که انشاءالله این آیه کریمه که سراسرش شوق، مقاومت، ایستادگی و حماسه است، در سالی که به نام سال «حماسه سیاسی و اقتصادی» از جانب رهبر عظیم الشان مطرح شده است منشأ حرکت، فعالیت، مقاومت، سختکوشی و پیشرفت در اتحادیه مبارک ما هم باشد. انشاءالله الرحمن با تمسک به این آیه نورانی و تدبر، برنامهریزی و استخراج مضامین آن برای تشکیلات، به تدبر جمعی در این آیه برسیم.
امسال سال حماسه است
آیهای که به عنوان آیه سال مطرح شد مملو از حماسه است. امسال، سال حماسه است.اتحادیه ما هم اتحادیه حماسی است که مدل حرکت و تربیت خودش را سالهاست، تربیت حماسی اعلام کرده است. این آیه کریمه هم صدرنشین آیات تربیت حماسی در قرآن کریم است. به ما مدل تربیتی میدهد. تربیت حماسی یعنی تربیت انسان مقاوم، کنشگر، شجاع و تاثیرگذار و سپس انسانی که اهل مرابطه است. اهل حرکت جمعی و سازمانیافته است. امامت امت را میفهمد. بر اساس نظامامامت امت تربیت میشود کهاصولش بر محور تقوا در این آیه کریمه به زیبایی مطرح شد. امیدواریم که انشاءالله خداوند تبارک و تعالی امسال را که با نام نامی حضرت زهرا(س) آغاز شده است، یاد آن حضرت، فضایل، مکارم، عظمت، نورانیت، مقاومت و صبر وی تا پای جان سرمشق ما باشد. در واقع الگوی صبر ومرابطه حضرت زهرا (س) است.
وقتی به اندیشههای علامه طباطبایی درتفسیرالمیزان در ذیل این آیه مراجعه میکنیم تلاش ایشان را میبینیم که در پی اثبات کارایی اجتماعی اسلام در برابر اندیشههای غربی و سوسیالیستی است.میگفتم ای کاش ایشان این آیه را در زمان حال تفسیر میکردکه ما یک نمونه با شکوه و تثبیت شده و به ثمر رسیده از نظام اسلامی را پیش چشممان داریم. تماشای این الگو چقدر بهجت انگیز و شوق افزا است. وقتی انسان مرابطةعاشقانة و عارفانة رهبر و امت را مشاهده میکند جور دیگری این آیات را تفسیر میکند.
ضرورت نگاه مأموریتیاب به بیانات رهبر انقلاب
بیانات رهبر معظم انقلاب در حرم مطهر رضوی آکنده از منطق، حکمت، حماسه، صلابت، دوراندیشی و بیانات جامع، ناظر به مسائل داخلی و ملی، بین المللی و منطقهای بود. این یک شروع حماسی بود؛ حماسه سیاسی و اقتصادی. یک طرف انتخابات است کهبرای جامعه ما مهم و سرنوشت ساز است، و جامعه جهانی که چشم دوخته است به جمهوری اسلامی، از طرفی بحث حوزه اقتصاد و مقاومت اقتصادی ماست که سال گذشته فشارهای دشمن به اوج خودش رسید و همان طور که رهبر انقلاب فرمودند دشمن در صدد بود این مقاومت ما را در عرصه اقتصادی بشکند.
برایند تحلیل رهبر عظیم الشأن امید به آینده و مقاومت و ایستادگی است. ما اگر از جهت «اصبروا» کم نیاوریم در مواجهه با نفس اماره وجهاد اکبر کم نیاوریم این زحمتهایی که دشمنان ایجاد میکنند، مانع حرکت نخواهد شد.خواسته ام از دوستان عزیزم این است که بیانات رهبری عالیقدر در اول سال را با نگاه عمیق و تحلیل گرایانه و بر اساس نگاه ماموریتیاب به بحث و تحلیل بگذارند.
و اما بحث ما ناظر به اتحادیه و تشکیلات است. اتحادیه ما جزو آنشبکههای مقاومت ذیل امامت و رهبری است که خودش را در متن حرکت توفنده انقلاب اسلامی در جامعه اسلامی تعریف کرده است. حال در چنین شرایطی وظایف و مسئولیتهای خاص دارد. ما اول سال باید به این فکر کنیم که سهم ما از حماسه سیاسی چیست؟ سهم ما از حماسه اقتصادی چیست؟ سهم ما در بهرهبرداری از این دو عنوان در پیشبرد تربیت حماسی چیست؟ در فرصتهای دیگر این بحثها به تفصیل مطرح خواهد شد.
کیفیت و کمیت، دو بال پرواز
یکی از مباحثی که باید ذیل این حرکت عمومی کشور در اتحادیمان ایجاد شود فعالسازی ظرفیت فوق العاده جنبش دانش آموزی است. باید به این ظرفیت مهم ایمان آورد. در گذشته این ساز و کار، با بهسازی شبکه از طریق قرارگاهها و تنظیماتی که انجام شد و کیفیسازی شده است و ان شاءالله شما باید همت کنید که این بهسازی و کیفیسازیبا افزایش کمیت همچنان ادامه پیدا بکند. نکند که تاکید زیاد ما در کیفیت، شما را از توسعه کمی تشکیلات باز بدارد. فرمان رهبر عزیزمان این است که ما در همه مدارس باید انجمن اسلامی داشته باشیم. منتهی نه یک اسم، نه یک تابلو، بعضی از رفقا با یک تابلو مسأله را حل و فصل میکنند. یک تابلو میزنیم خلاص شد، در مجموعههای دیگر هم همینطور است. قرار شد که نماد تابلویی نباشیم، واقعی باشیم. به سمت واقعی رفتیم. یک مقدار جمع و جور شدیم، معلوم شد که خیلی جاها آمار بود، حرف بود، خیلی اعضایی که معرفی میکردیم واقعی نبود. خوشبختانه الان در آمارها اینها واضح شد. تاکید بر حرکت قرارگاهی یکی از برکاتش همین بود. وضعیت ما را از این جهت مشخص کرد. قبلا هم عرض کردم که مواظب باشید گرفتار خودفریبی تشکیلاتی نشویم.
برادر عزیزم، خواهر بزرگوار! ما که مسأله کیفیت را تاکید میکنیم این کیفیت باید همراه با توسعه متوازن کمّی باشد. یعنی شما باید همزمان با حفظ کیفیت توسعه بدهید. اما در فلان استان میبینیم که همچنان یک عده کمی، یک تعداد اندکی از مدارس تحت پوشش هستند، با بهانه اینکه ما میخواهیم کیفیت حفظ بشود. این عذر پذیرفته نیست. ما باید برویم به سمت توسعه کمیبا حفظ کیفیت. بنابراین اصرار ما برای این بود که از خودفریبی تشکیلاتی فاصله بگیریم، بیاییم روی واقعیتها، شاخصها ومولفههای اصلی که این اتفاق تا حدی رخ داده است. الان شبکه شما چون واقعی سازی شده، یک شبکه قابل اعتماد و جدی است. انسان دیگر حالا خیلی محکمتر صحبت میکند. واقعیات مجموعه خودش را میداند.
فعالیتها در زمینة شبکه، ارتباط مجازی، استفاده از ظرفیتهایفنآوری برای بهسازی خطوط تماس تشکیلات و سرعتبخشی به آنها وکارآمدیش را ادامه دهید. بعد هم مسأله پشتیبانی محتوایی. بالاخره ما یک مجموعه تربیتی هستیم. دست دانشآموز ما، دست مربیان ما، دست کادر ما باید از محتوای مناسب پر باشد. قدمهای خوبی برای این کار برداشته شده است. زیرساختهایی فراهم شده، مقدماتی شکل گرفته، اینها همهاش خوشحال کننده و قابل قبول است. اما الان چیزی که نیاز داریم و قابل ملاحظه است، همان تولیدات فراوان و متنوع و متناسب با نیاز و البته حفظ کیفیت است. امسال«مدرسه انقلاب» را دوستان تشکیل دادند، این ابتکار بسیار خوب، به جا، به وقت و مناسبی بود. من تشکر میکنم، در آن شرایط سخت اقتصادی، شما هم بعنوان یک تجربه، خوب به میدان آمدید.شما حمایت محتوایی کردید. مدارس میتوانستند با مراجعه به سایت و امثال اینها و با راهنماییهایی که شدهاند، نمایشگاه خودشان را شکل دهند و روایتگری کنند. باید دستشان بیشتر از اینها پر باشد. باید قوی باشند، برای مقابله، برای پاسخگویی به شبهات و برای ترویج مطالب مورد توجه رهبری.
فرصت رشد درفضای حماسه سیاسی
ما بعنوان یک شبکه بهرهبردار از ظرفیتهای اجتماعی و از مناسبتهادر بحث حماسه سیاسی بهترین فرصت را داریم. با در نظر گرفتن ماموریت تربیتی،مسأله رشد سیاسی دانش آموزان عضو باید مد نظر قرار بگیرد. شرایط انتخابات و فضای سیاسی کشور برای ما یک فرصت بسیار خوب برای ترویج گفتمان انقلاب اسلامی پیش میآورد. انتخابات به شکل طبیعی،آسیبهای شکننده برای جامعه جوان ما دارد. کاندیداهامیآیند، نقد میکنند، حرف میزنند، رسانهها فعال میشوند، بعد میخواهند طرف مقابل را بکوبند، گاهی تاختن به ارزشها و مبانی راشروع میکنند. با ملاحظه امتحانی را که ما با پرچم اصول گرایی پشت سر گذاشتیم ، الان زبان بعضیها تیزتر است. این را بهانه قرار میدهند برای اینکهاحیاناً بیشتر در این زمینههاترکتازی بکنند. اینجا ایمنیبخشی به جامعه مخاطبمان ـکه در درجه اول دانش آموزان عضو و بعد از طریق آنها تمام فضای دانش آموزی است ـ در برابر این آسیبها یکی از کارهای مهم اتحادیه است. برای این مسأله فکر کنید. قدمهای فوری بردارید.
در همین فضا و آوردگاه هم استعدادهای ممتاز سیاسی دانش آموزان شناسایی میشود که نباید از آن غافل بود.بعضیها از بچههای مادر فهم سیاسی خیلی فوق العاده هستند. میبینید که یک دانش آموز به اندازه صدتا کارشناس میفهمد. درک میکند، تشخیص میدهد، که خدای متعال به او عطا کرده است. بعد اینها را میشود تربیت کرد. این افرادهمانهایی هستند که میتوانند در آینده پرچم داری کنند.
اتحادیه ستاد انتخاباتی نیست!
رسالت الهی ما در برگزاری یک انتخابات پرشور با حضور گسترده و انتخاب خوب است. همان جور که رهبری فرمودند. در انتخاب هم راهبردی زیبا تعریف شد و فرمودند با حفظ نکات قوت قبلی و با حذف نقاط ضعف. که فرصتی میشود برای تحلیل قوتها، ضعفها و بعد تطبیق و یک انتخاب مناسب. اتحادیه مثل همیشه دراین بخش خودش را خرج اشخاص نخواهد کرد. در مجموعه خود ما هم ممکن است سلیقههای متفاوتی وجود داشته باشد، مضافاً به این که این دوره به لحاظ آرایش سیاسی کار دشوارتر هست. خیلیهادر آمدن به میدان احساس وظیفه کردهاند. فهرست، فهرست متنوعی است در بخش اصول گرایی. اینطور نیست که آن بخش نزدیک به گفتمان امام و رهبری از یک تمرکزی در برابر جبهه دیگر برخوردار باشد. این تنوع هم کار ما را از این جهت دقیقتر میکند. اتحادیه هیچ گاه و در هیچ زمانی ستاد انتخاباتی احدی نبوده و نخواهد بود. هیچ کس هم در جایگاه مسئولیت اتحادیه ای حق عملیات انتخاباتی در ستاد افراد را نخواهد داشت. شرعاً چنین اجازه ای را ندارید. هر کدام از دوستان خواستند مرخص کنند خودشان را و تشریف ببرند وارد عملیات سیاسی بشوند. اتحادیه میدان حرکتهای سیاسی معطوف به قدرت نیست. آن کارکرد، کارکرد حزبی است. ما چنین کارکردی را نداریم. ما یک گروه انقلابی هستیم.
البته ما باید در گستردگی حضور مردم و شورآفرینی و بِهگزینی آنها با هدایت و تبیینآنچه که از سوی رهبری عالیقدر ارائه میشود، نقش آفرین باشیم. البته یادتان باشد که اتحادیه ابایی ندارد و اگر در زمان خاصی در جریان انقلاب اسلامیکار به جایی برسد که لازم شد اسم شخصی را به یک دلیلی ببرد، رسالت الهیاش را در این زمینه انجام میدهد. اما چون این رویه عادی و جاری احزاب است، کاری به ما ندارد، مگر در زمان و شرایط خاص. افرادی از طرف شورای نگهبان معرفی میشوند و مردم هم انتخاب خودشان را دارند. ما در این فضا هم باید کمک کنیم به انتخاب مناسب و برتر با همان تعبیر زیبایی که رهبر عزیزمان داشتند. پس در حوزه نشاط سیاسی در سال حماسه ما باید اقدامات خوبی را انجام بدهیم. میدانید که حضور نوجوانان از یک جهتآسیبهایی را دارد که باید مراقبت کنیم، و از جهتی هم فضای اخلاق سیاسی را تلطیف میکند.
تربیت اقتصادی در سایه شعار امسال
در بخش حماسه اقتصادی ما باید سهم خودمان را شناسایی کنیم، ولو با یک سهم کمتری هم باشد. در بخش سیاسی سهم ما بیشتر است. امااز یک منظری در بخش اقتصادی شاید کمتر باشد. شناخت اهمیت موضوع اقتصاد و سهمش در تامین و حفاظت استقلال سیاسی، فکری و فرهنگی و اجتماعی کشور کاری است که در این شرایط باید انجام داد. بهترین وقت است که ما از این فرصت استفاده کنیم و در فضای مقاومت عمومیو حماسه اقتصادی این بحثها را مطرح کنیم. آسیب شناسی اقتصادی موجود با محور «نفت». نفت نقطه قوت و نقطه ضعف ماست. نقطه قوت ما انرژی عظیم و سرشار الهی است که در اختیار ماست و نقطه ضعف ما خامفروشی و تنبلیای است که در این بخش به صورت تاریخی گرفتارش هستیم. الان وقتی است که باید این بحثها مطرح بشود و جامعه دانش آموزی با این مطالب آشنا بشوند.بیماریای که الان اقتصاد ما دارد، تابع این مسائل است، تحریمها میتواند از این جهتها برای ما فشار داشته باشد. اگر ما از این شرایط عبور کنیم و به آن جایگاه اقتصادی مناسب برسیم، تحریمها همین مقدار که اذیت کننده بوده دیگر نخواهد بود. البتهموفقیتهایی هم تا به حال در این عرصههاداشتهایم. زیرساختهایی که درست شده، امکاناتی که فراهم شده، توانمندیهایی که در این بخشهابوجود آمده است. در این دعواهای سیاسی،موفقیتهای جمهوری اسلامیبه خاطر سیاه نماییها نادیده گرفته میشود، که برای نوجوان ناامیدی میآورد. اینجاست که اتحادیه میتواند با یک رویکرد مناسب یک نقش امید افزا و حفاظت کننده برای بچهها داشته باشد.
از طرفی باید دست بچهها در بعضی از تحلیلهای اقتصادی شسته و رفته را هم پر کنیم. پاسخگو باشند در برابر بعضی از سوالها. مطالبی که به صورت دم دستی میاندازند بر سر زبانها، شایعه میکنند، مطرح میکنند،بچههای ما دستشان پر باشد. بتوانند با بعضی از آمار و عددها پاسخ بگویند، چه در مدرسه و چه در خانه. هم خودشان پاسخگو باشند و هم خودشان قانع کنند.
مساله دیگر تربیت اقتصادی بچههاست. این همیشه در دستور کار مراکز تربیتی است. مثلاً بحث قناعت، ذوق، تدبیر ـ که در ذیل موضوعات مربوط به سبک زندگی اسلامیاست ـ حالا وقتش است. خیلی از اینها الانطرحشجاندار است. بحثهایی که به مناسبت شعار سال گذشته مطرح شد. استفاده از اقتصاد ملی و تولیدات ملی، غیرت ورزی در این زمینهها. ولی در جهتگیریهایکلان اقتصادی کشورکه رهبری توقع دارند، مسئولیت حماسه اقتصادی با مسئولین اقتصادی کلان کشور است.آنها مخاطبان اصلیاند. بعدش بنگاههای اقتصادی و مراکز تولید که خیلی کاری به جامعه دانش آموزی ندارد. در آنجا ما سهم مان بسیار اندک است و ضمنا مجموعه ما یک پول تو جیبی لازم دارد که بتواند بر اساس این فعالیتهای جاری خودش را انجام بدهد. در این فراز و نشیب هایی که بوجودمیآید، هم آسیبهای خاص خودشان را میبینند. سخنان من در موضوع شعار سال تمام است.
باید در شرایط سخت، تدبیر داشت
سال گذشته را اتحادیه در یک شرایط سخت اقتصادی با سربلندی پشت سر گذاشت. در این شرایط کمبود شدید بودجه شما تازه مثل اینکه سرحال شده بودید. این همان بحث صبر و مقاومتی که در آیه سال مطرح شد. با این کاهش بودجهای که اتفاق افتاد من دیدم یک جنب و جوش جدیدی در کشور رخ داد. بر اساس صحبتهایی که قبلاً با هم داشتیم دوستانسراغ منابع انسانی تازه رفتند و سپس قناعت، حذف اضافات. خودشان هم متوجه شدند که باید سبک بال بشوند، این جور جاها وقت بهسازی ساختارهای تشکیلاتی و نیروی انسانی ماست. حال وقت بهسازی نیروی انسانی ماست. بعضیها در اتحادیه ممکن است که عناصر مولد نبوده و قدرت علمیات در شرایط مقاومتی را نداشته باشند، ضمناً برای ما هزینه تولید کنند، حالا وقت مرخصکردنشان است.این افراد این وقتها شناخته میشوند؛ حال احیاناً مدیر باشند یا در سطوح تاثیر گذار، حالا وقت است که یک ما تسویه تشکیلاتی داشته باشیم و بارمان را سبک کنیم. گاهی غفلت میکنیم و پولی میرسد، آنوقت ما تعدادی حقوق بگیر در کشور پیدا میکنیم، در آن زمان است که تبدیل میشویم به یک شرایط اداری خیلی خطرناک. اینبرای تشکیلات سم قاتل است. خدا را شکر میکنیم که از برکت این تحریمها در این شرایط سخت یک نوع بیداری تشکیلاتی برای مجموعه دوستان ما اتفاق افتاد. حالا وقت ابتکار است، استفاده از منابع استانی. استفاده از امکانات حداقل، بهرهوری بالا. به هر حال من از همه شما در این بخش صمیمانه تشکر میکنم که امتحان نسبتاً خوبی دوستان دادند. نمیگویم«خوب» که یک وقت غرور تشکیلاتی پیدا نشود. امیدوارم که در سال جاری دوستان امتحان بهتری بدهند. امسال ممکن است که شرایط ما سختتراز سال گذشته هم باشد. البته امیدواریم که گشایش باشد.اوایل سال است، تغییر دولت هم هست، اینها هم تا خودشان را پیدا کنند و تا منابع را سامان بدهند، معمولاً یک شرایطی را ما خواهیم داشت. دوستان در این جهت کاملاً آمادگی باشد، هم در دفتر مرکزی هم در مراکز استانی، با تدبیر عمل کنند.انشاءالله ما بتوانیم با مراقبت و دقت و هوشیاریاز این ظرفیت و تهدیدات همچنان فرصتهای جدیدی را برای حرکت جمعی و تشکیلاتیمان داشته باشیم. ما از این جهت نگرانی نداریم، با امتحانی که سال گذشته دادیم، انشاءالله امسال برای امتحان سختترمیرویم ، تا خدا چه خواهد. اگر منابعی رسید که اهلاً که اگر هم نرسید سهلاً. بالاخره اهلاً و سهلاً. نمونه مفید این ابتکار و خلاقیت در بحث اقتصادی و استفاده بهینه از ظرفیتهای مدرسه همین «مدرسه انقلاب» و نمایشگاههای مدرسهای بود.
محتوای تولید شده را در فضای مجازی قرار دهید
کنگره امسال کنگره یازدهم است و به نام امام حسن عسکری (ع) که به لطف خدای متعال با ویژگیهای سال حماسه تشکیل خواهد شد.امیدواریم که دوستان هم کمک کنند که در آن فضا تشکیلات ما توقعات خاص خودش را در ذیل کنگره از فضاهای سیاسی کشور مطرح کند. یعنی مطالبات جنبش دانش آموزی تحریر، تعلیم و ارائه بشود. کنگره معنایش این است. شما کنگره اتحادیه را وقتی که تشکیل میدهید، باید حتماً پیامهای خاص خودش را داشته باشد.
در بحث تولید محتوا خیلی وقتهاذهنهابه این سمت میرود که بگویند کاغذ گران شد، کتاب گران میشود، درحالی که بچههای ما همه بهره بردارانشبکههای مجازی هستند. شما محتوای خود را تولید کنید و در آن فضا در دسترس بگذارید. کادر و مربیان و بچه ها به طرق مختلف استفاده خواهند کرد. تنها باید یک مرکز تامین محتوایی بسیار قوی داشته باشیم. خوشبختانه مقدماتزیرساختها تا حدی فراهم شده است. کار پیچیده و سختی است. این را هم ما میدانیم. اینطور نیست که ما از دور بنشینیم و بگوییم که فلان کار بشود. تامین محتوا مخصوصاً در فضای دانش آموزی با وجوه فنی خودش کار دقیقی است. اما کاری شدنی است و از شماها هم بر میآید.
خوشبختانه اتحادیهعملیاتش را بیش از گذشته مستند به منظومه میکند. امسال این جهت دوباره تقویت شود. ارتباط با منظومه ورهنامه، حرکت مبنایی ماست. اقتضای تشکیلاتی این است که دوستان اجتهادات شخصی خودشان را در فرایندهای تربیتی و عملیاتی از خطوط قرمز عبور ندهند. ما قائل به ابتکار و خلاقیت مدیر هستیم و به او ایمان داریم،اما ذیل خطوط اصلی تشکیلاتی و کاملاً هماهنگ. این هماهنگی هیچ منافاتیبا خلاقیت و ابتکار ندارد.دوستان در آنقالبها حتماً این هماهنگی را داشته باشند که ما هر چقدر بتوانیم متحدتر و هماهنگتر عمل کنیم، موفقتر خواهیم بود به فضل الهی.
شرایط ملی اقتضا میکند که اتحادیه و انجمنها چهره علمیبگیرد. در گذشتهمبنایش را گفتیم، جهاتش را عرض کردیم. در این زمینه قدمهایی هم برداشته شد. امیدوارم انشاءالله سال 92 با همت موسسه علمی و بازاریابی تشکیلاتی و موسسه و جهت گیری دقیق و پشتیبانیای که اتحادیه از موسسه خواهد داشت با تدابیر تکمیلیقدمهای تازه ای برداشته شود. بعضی از کارهایی که سال گذشته شروع شد، میشود که به شکل جدیتر ادامه داد و اینهاپیامهای خوبی را دارد. المپیاد علمیبرای بچههای ما پیامهای خیلی خوبی را دارد. برگزاری اردوهای علمی، استانی، ملی، مرکزی، برای بچههای ما پیامهای خیلی خوبی را دارد. و بعد هم آن هدف گذاریهایعلمیبر اساس نقشه راه. این چیزی است که ما توقع داریم انشاءالله دوستان پیگیری کنند.
«نیم قرن» مبارزه و ماندگاری
امسال پنجاهمین سال حماسه 15 خرداد است. این مناسبت پیام خوبی دارد. دوستان من بدانند که هر بهانهای که یاد امام را در دل ما و در دل جوانان زنده کند خوب است. ما هر چه داریم از امام داریم. دیروز رهبر در جلسهای فرمودند اگر امام نبود و نفس و توکل و همت امام نبود، ماها چه کاره بودیم؟! حضور امام و نفسش، شخصیت معنویش، بصیرتش، عمق نگاهش، عظمت و شخصیت حماسیاش، اینها پیشتوانه همیشگی نظام ماست. بعد هم یاران اول امام، آن شهدای عزیزی که در 15 خرداد و در غربت و گمنامی ایستادند و حرکت الهی روزگار ما را کلید زدند. این یک فرصت خیلی خوب است که به نظرم نباید از آن غفلت بشود. اگرچه که همزمان با انتخابات و در حال و هوای آن است. ولی به هر حال تشکیلات ما در این زمینه فکر کند و ببینید از این ظرفیت عبارت«نیم قرن» چطور میشود استفاده کرد و چه پیامهایی دارد و در زمینه معرفی واقعه 15 خرداد و شخصیت امام و شهدای 15 خرداد چه کاری میتوان انجام داد؟
خویشتنبانی کنید
همه شما عزیزان و خودم را توصیه میکنم به تقوا. اوصیکم عباد الله و نفسی بتقویالله. امیدوارم که انشاءالله خدا یارتان باشد.حواستان به خودتان باشد. آسیبها،کششها،گرایشها وغفلتها هست، خویشتنبانی کنید، حواستان به همسر و فرزندانتان باشد. قوا انفسکمو اهلیکمناراً. حرکت در این بخش وقتی موفق است که انسان خویشتن بانی، یاد مرگ و آخرت داشته باشد.تلاوت قرآن، محاسبه، دعا، نافله، توسل؛ این دست مایههای اصلی ماست برای جلو رفتن، مخصوصاً توسل به حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (س).
مجدداً از حضور همه شما و از همت و تلاشتان تشکر میکنم.ضمنا از دوستان فارغ التحصیل هم که آمدنشان خیلی شیرین بود به جلسه کهاین هم یک بشارتی است در این سال جدید. حضورتاننشاندهنده استمرار حرکت تشکیلات است. انشاءالله همه شما موفق باشید.